مدل سازی محتوای کربن آلی خاک بر اساس شاخص های توپوگرافی و ویژگی های خاک کشت زارهای دیم گندم

سابقه و هدف: کربن آلی خاک از عوامل مهمی است که بر کیفیت خاک، آب و اتمسفر مؤثر است. محتوی کربن آلی خاک تابعی از اثرات متقابل اقلیم، پوشش گیاهی، زهکشی، مدیریت زراعی، کاربری اراضی و ویژگی های خاک از جمله بافت خاک، نوع کانی و ساختمان خاک است (7). درصد شیب و موقعیت های مختلف توپوگرافی بر حفظ رطوبت خاک و ایجاد شرایط مناسب برای استقرار گیاهی و در نتیجه میزان انباشته شدن و تجزیه کربن آلی خاک مؤثر می باشند (2). در میان اثر ویژگی های خاک بر کربن آلی خاک، بیش ترین پژوهش بر بررسی اثر اجزای بافت خاک صورت گرفته و نتایج متفاوتی در این خصوص گزارش شده است (16-18). هدف از این پژوهش ارائه مدل رگرسیونی است که با استفاده از شاخص های توپوگرافی و ویژگی های خاک، کربن آلی خاک را در کشت زارهای دیم واقع در منطقه نیمه خشک برآورد نماید.مواد و روش ها: در این پژوهش 110 نمونه خاک به صورت تصادفی در سه تکرار از مزارع دیم گندم شهرستان خدابنده واقع در جنوب استان زنجان در سال 1392 تهیه شد. شاخص های توپوگرافی شامل درصد شیب، شاخص خیسی، همواری بستر دره دارای چند قدرت تفکیک و انحناهای قائم، افقی، عمومی، حداقل و حداکثر با استفاده از مدل ارتفاع رقومی با قدرت تفکیک 90 متر در 90 متر به دست آمدند. ویژگی های خاک شامل شن، سیلت و رس، ph گل اشباع و محتوی کربن آلی در آزمایشگاه اندازه گیر ی شدند. در صورت عدم تبعیت داده ها از توزیع نرمال از روش تبدیل جانسون استفاده شد. با به کارگیری روش رگرسیون حداقل مربعات جزئی، مدلی برای بیان تغییرات محتوی کربن آلی خاک (80=n) ارائه شد. روش اعتبارسنجی تقاطعی به صورت جداسازی تکی برای انتخاب بهترین مدل براساس تعداد مؤلفه های اصلی بکار رفت. سپس، مدل انتخاب شده با استفاده از مجموعه جدیدی از داده ها (30= n) مورد ارزیابی قرار گرفت. کل فرآیند ارائه مدل و آزمون آن در سه تکرار به صورت گروه بندی داده ها در قالب داده های مدل و آزمون آن صورت گرفت.یافته ها: در میان شاخص های توپوگرافی کربن آلی خاک بیشترین همبستگی را به ترتیب با مقادیر نرمال شده شاخص خیسی (5901/0p